Reinventing Organizations. Handboek of handig boek?

De manier waarop we vandaag onze organisaties besturen, heeft zijn beste tijd gehad.

Frederic Laloux zocht en vond 12 organisaties die totaal anders werken en toch succesvol zijn. Hoe ze dat doen, beschrijft hij uitvoerig in zijn boek Reinventing Organizations.



Drie doorbraken

Frederic Laloux is een wereldburger met Belgische roots. Hij ontdekte een nieuw besturingssysteem voor organisaties dat hij evolutionair-cyaan noemt. Bij die cyane organisaties horen drie doorbraken: zelfsturing, heelheid en evolutief doel.

Zelfsturing

Cyane organisaties hebben gewoonlijk zelfsturende teams die geen baas hebben. De gebruikelijke managementtaken als planning, prioritering en evaluatie worden onder de teamleden verdeeld. De basis voor besluitvorming is niet consensus. Een oplossing wordt aangenomen zolang niemand een principieel bezwaar heeft, maar een besluit kan op elk moment worden herzien, als er nieuwe informatie zou zijn.

Om zelfsturing goed te doen werken, zijn er nieuwe managementtechnieken nodig. Een van de belangrijkste is de adviesmethode: iedereen mag elk besluit nemen dat hij nodig acht om zijn werk te doen, maar vooraleer hij of zij dat doet moet hij advies vragen aan alle betrokken partijen en aan alle mensen die relevante expertise over het onderwerp hebben. Opgepast, je hoeft al die adviezen niet te volgen of met elkaar tot een compromis te smeden. Maar je moet wel advies inwinnen, en dat moet serieus gebeuren. Die adviesmethode is een belangrijke sleutel om zelfsturing op grote schaal te doen werken. Andere sleutels zijn een fundamenteel vertrouwen in werknemers, grote inspanningen om alle informatie met iedereen te delen (inclusief onprettige informatie) en een afgesproken methode om met conflicten om te gaan.

Laloux betoogt in zijn boek dat zelfsturing meer is dan alle hiërarchie uit een organisatie te halen en alles democratisch in consensus te regelen. Zelfsturing werkt, net als de traditionele piramide, met een fijn afgesteld systeem van structuren, processen en praktijken: over hoe je teams opzet, hoe rollen worden gedefinieerd, hoe salarissen worden vastgelegd. Er zijn dan wel geen managers in cyane organisaties, maar er is waarschijnlijk wel minstens evenveel management.

Heelheid

Organisaties zijn plekken waar mensen naartoe komen met een masker op, aldus Laloux. Letterlijk in uniform of impliciet via een set van tevoren bepaalde normen en patronen. Cyane organisaties daarentegen creëren ruimte waarin mensen ondersteund worden in hun reis naar heelheid. In cyane organisaties hoor je dan ook: hier kan ik mezelf zijn. De binding tussen baas en ondergeschikte leidt in klassieke organisaties vaak tot ongezonde ouder-kindachtige relaties. In cyane organisaties dwingt het systeem ons tot relaties van volwassene tot volwassene.

Het evolutief doel

De missie en visie van een bedrijf klinken vaak hol en spelen in de praktijk nauwelijks een rol. Cyane organisaties luisteren naar een hoger doel. Niet wat de organisatie wil doen, maar wat ze wil zijn in de maatschappij is leidend. Zo is het doel van Buurtzorg, een Nederlandse organisatie die thuisverpleging aanbiedt, niet om mensen zo goed mogelijk te verzorgen (ja ook natuurlijk), maar hun evolutief doel luidt anders. “Wij helpen zieken en ouderen een zelfstandiger en zinrijker leven te leiden.” Laloux licht in zijn boek toe hoe je een evolutief doel opbouwt en hoe je het kan gebruiken in de dagelijkse praktijk in het bedrijf. 
 

Handboek of handig boek?

Reinventing Organizations is geen handboek dat aangeeft hoe je stap voor stap een cyane organisaties bouwt.  Maar het is wel met overtuiging geschreven: je voelt dat de auteur helemaal overtuigd is van zijn model. Toch is Frederic geen drammende predikant: op YouTube vind je verschillende lezingen van hem, ook in het Nederlands. Met rustige, vastberaden stem vertelt hij zijn verhaal. 

Reinventing Organizations is een inspirerend boek met een inhoudelijke, filosofische en soms spirituele insteek. Met uitgebreide analyses van vooroplopers, praktijkvoorbeelden, nieuwe inzichten en praktische tips laat Laloux zien dat het anders kan. Waarbij hij benadrukt dat het geen klant en klaar recept is, want iedere organisatie is uniek en dat vraagt om een eigen invulling. De toekomst zal leren of en hoe snel cyaan organiseren op grote schaal gaat aanslaan. CEO’s en bestuurders hebben de sleutel in handen, maar gaan ze hem ook gebruiken?

De Kleine Laloux

Veel mensen zijn blij te horen dat er een compleet nieuwe organisatievorm in opmars is, maar niet iedereen heeft de tijd om er een managementboek van 389 pagina’s over te lezen. Daarom is er naast de Nederlandse editie (uitgegeven bij Lannoo Campus), nu ook een geïllustreerde versie van Reinventing Organizations met 170 pagina’s en veel illustraties. Voor wie het nog korter wil, is er de Kleine Laloux. 65 bladzijden in pocketformaat én groot lettertype.

Tekst: Freek Van Looveren, AO Kwadraat.


Meer weten?

Interesse in zelfsturing? Dan kan je bij ons terecht voor gericht IAO-advies. Of voor opleiding en training. Een voorbeeld vind je in het opleidingstraject 'Zelfsturing en zelforganisatie opzetten'.